Frans vertelt…
Zalm, een doorzetter
Wandelend langs het mooie beekje de Rosep is een van de dingen die ik ontzettend graag doe. En zo’n wandeling wordt helemaal top als er weer eens een ijsvogel voorbij vliegt. Je moet wel goed opletten, want voor je het weet is zo’n blauwe flits weer voorbij. Meestal met een soort lach of schreeuw, je perplex achterlatend. Verbaasd vraag je je dan af of dat die blauwe flits / ijsvogel dat nu expres doet? Zo snel langs je heen flitsen? Of is het toch gewoon zijn manier van voortbewegen om ergens te komen? Ik denk het laatste. Gelukkig kan je de vissen in diezelfde Rosep rustig bestuderen, want die hebben niet zo’n haast. Het bermpje (zo’n mooie naam), blankvoorn en 3-doornige stekelbaars zie je het meest. Vissen als brasem, paling en zalm kom je daar niet tegen. En over die laatste wil ik het eens hebben in mijn column.
Soorten zalm
Wist je dat er wel tig soorten zalm zijn, dus zeg niet zo maar zalm tegen een zalm. Je hebt namelijk koningszalm, rode zalm, zilverzalm, roze zalm, ketazalm, Atlantische zalm en misschien zijn er nog wel meer. Een mooie soort is de Atlantische zalm, want dat schijnt een fantastische zwemmer te zijn, die zelfs nog sneller zwemt dan de forel. Deze soort kom je niet tegen op de Rosep, maar wist je dat ooit de Europese rivieren vol zaten met deze zalmsoort? Helaas is dat niet meer, want door overbevissing en vervuiling van die rivieren is die mooie Atlantische zalm uitgestorven. Toch zijn er weer lichtpuntjes te melden, want deze vissoort is met een comeback bezig in Nederland. Hoera!
Terug op de Rijn
Sinds 2015 zien de onderzoekers weer Atlantische zalmen vanuit zee onze rivieren op zwemmen om te paaien. Paaien is in vissentaal iets totaal anders dan paaien in de mensenwereld. Iemand paaien heeft niets met bevruchten te maken. Paaien in vissentaal betekent letterlijk paring bij beenvissen of kuit schieten en dat is eiafzetting. Sinds de jaren 60 van de 20e eeuw verdwenen de zalmen uit Europa, maar in 2015 telden men bij het Duitse Iffezheim, in de deelstaat Baden-Württemberg, maar liefst 142 zalmen. Deze dappere zwemmers kwamen uit het zoute zeewater de zoete rivier opzwemmen. Vermoedelijk omdat de waterkwaliteit op de Rijn sterk verbeterd is.
En Nederland?
Helaas liggend de routes, die de Atlantische zalmen moeten nemen in Nederland vol met obstakels. Stuwen, dammen en andere soortgelijke uitvindingen, om het water te reguleren op onze rivieren, zijn een “zwem-in-de-weg” voor de mooie zalm en vele andere vissen. Gelukkig worden er sinds 1993 vistrappen aangelegd. Vistrappen ook wel vispassages genoemd zijn vervangende waterbouwkundige kunstwerken van de vele stuwen, sluizen en drempels. Doordat men deze systemen in beken en rivieren is gaan inbouwen, kunnen vissen weer naar hun paaigebieden stroomopwaarts zwemmen. Elke vistrap heeft een bepaald aantal treden, die niet hoger zijn dan 5 tot 8 cm. Over dat soort obstakels kunnen de vissen met gemak verder trekken. Daarnaast zijn de Haringvlietsluizen ook op een kier gezet en dus kom maar op zalmen en andere vissoorten.
Atlantische zalm
De Atlantische, ook wel Europose zalm genoemd, begint dus zo langzamerhand ons land weer leuk te vinden. Toch blijven ze eerst 5 jaar op zee in het zoute water rondzwemmen voordat ze de zoete Europese rivieren op gaan om te paaien. Ze moeten daarnaast ook nog eens duizenden kilometers afleggen om naar hier te komen. Gelukkig gebeurt er tijdens zo’n trektocht van alles met die dappere zwemmers, want anders zou alleen al het zwemmen in zoet vanuit het zout fout gaan. En natuurlijk veranderen daarnaast ook nog het meest de mannen. Ja hoor even stoer zijn hoort er bij de mannelijke zalm ook bij. Allereerst verandert op weg naar het paaien hun pak van zilverkleurig naar een mooi bruidskostuum in de kleuren van de regenboog. De kaken worden strijdbijlen en de geslachtorganen komen sterk in beeld. Helaas zit er ook een nadeel aan dat machogedoe, is dat niet altijd? Want na het paaien, sterven die stoere mannen. Terwijl de vrouwtjes na het leggen van zo’n slordige 26.000 eitjes zeker nog een jaar leven.
Smakelijk
Op de kaart van de Drie Vennen staat een heerlijk zalmmenu, maar voordat je in het sappige ,malse stuk zalm gaat bijten, denk dan toch eens even terug aan wat hier boven staat. Bon appetit.